نویسنده: دکتر مهدی خدائی - استراتژیست، کوچ و توسعه دهنده برند (شخصیتی و کسب و کار)
پژوهشگران و دانشمندان عصر حاضر در حوزه توسعه فردی (TLS)
در یک قرن اخیر با توجه به رشد روزافزون علوم (در همه زمینه‌ها) حوزه توسعه فردی نیز که به عنوان یک بین رشته‌ای شناخته می‌شود و از رشد چشمگیری برخوردار شده است، از توان و ظرفیت سایر علوم از جمله؛ روان شناسی، جامعه شناسی، عصب شناسی، فلسفه، زبان شناسی، انسان شناسی، علوم رایانه، هوش مصنوعی و... به بهترین شکل بهره‌برداری نموده است، پژوهشگران و دانشمندان بسیاری در این سیر و سفر ۱۰۰ ساله تکامل روان شناسی نقش داشته‌اند که تاثیرگذار ترینشان عبارتند از:
۱ـ بی. اف. اسکینر (B.F.Skinner):
نظریه رفتارگرایی (Behaviorism) قاطع «بی. اف. اسکینر» او را به یکی از تعیین کننده‌ترین نظریه پردازان در روان شناسی تبدیل کرده است و تکنیک‌های درمانی مبتنی بر نظریه های او، مانند اصلاح رفتار و اقتصاد های توکن (Token Eccomeis)، هنوز هم به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسکینر با تئوری‌های خود در مورد شرطی شدن فعال و برنامه‌های تقویت شناخته می‌شود.
۲ـ ژان پیاژه (Jean Piaget):
نظریه رشد مرحله ای پیاژه تاثیر عمیقی بر روان شناسی به ویژه درک رشد فکری کودکان داشته است. پژوهش های پیازه به توسعه روان شناسی رشد، روان شناسی شناخت، معرفت شناسی ژنتیکی و اصلاح روش‌های آموزش، کمک شایانی نموده است.
آلبرت انیشتین پیشتر در مورد مشاهدات پیاژه در مورد رشد فکری و فرایندهای تفکر کودکان به عنوان یک کشف چنین گفته است که؛ «آنقدر ساده هستند که تنها به فکر یک نابغه می‌رسند».
۳ـ زیگموند فروید (Sigmund Freud):
بسیاری از مردم وقتی به روان شناسی فکر می‌کنند، زیگموند فروید را به خاطر می‌آورند. اقدامات او در حمایت از این فرضیه است که همه بیماری‌های روانی علت فیزیولوژیکی ندارند. اون همچنین شواهدی مبنی بر اینکه تفاوت‌های فرهنگی روان شناسی و رفتار را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ارائه داد. عملکرد او به شناخت ما از رشد انسانی، شخصیت، روان شناسی بالینی و روان شناسی فردی کمک کرده است.
۴ـ آلبرت بندورا (Albert Bandura):
عملکرد آلبرت بندورا بخشی از تکامل شناختی روان شناسی را که در اواخر دهه ۱۹۶۰ شروع شد، به خود اختصاص می‌دهد. نظریه یادگیری اجتماعی بندورا بر اهمیت یادگیری مشاهده‌ای، تغییر و مدل سازی تاکید دارد.
بندورا در کتاب «نظریه یادگیری اجتماعی» در سال ۱۹۷۷ توضیح داد :«یادگیری، در شرایطی که افراد برای دانستن چگونگی انجام کار خود صرفاً به نتایج اقدامات خود تکیه کنند، بسیار دشوار است و نباید نا مشخص تلقی شود».
۵ـ لئون فستینجر (Leon Fastinjer):
لئون فستینجر (فستینگر) تئوری‌های ناهماهنگی شناختی و مقایسه اجتماعی را برای توضیح راه‌های شرایط اجتماعی بر رفتار انسان تدوین کرد.
ناهماهنگی شناختی شرایط ناخوشایندی است که در نتیجه ایجاد دو عقیده متضاد در فرد حس می‌شود. ممکن است علی رغم دانستن اینکه سیگار برای سلامتی بد است، سیگار بکشید.
بر اساس نظریه مقایسه اجتماعی او، هر فرد ایده‌های خود را با مقایسه آنها با باور دیگران ارزیابی می‌کند. علاوه بر این، به احتمال زیاد به دنبال کسانی است که اعتقادات و ارزش‌های مشابه وی دارند.
۶ـ ویلیام جیمز (William James):
از این روان شناس و فیلسوف اغلب به عنوان پدر روان شناسی آمریکایی یاد می‌شود. آموزه‌ها و نوشته‌های او کمک شایانی به پایه گذاری روان شناسی به عنوان یک علم کرده است. از جمله دستاوردهای متعدد وی، انتشار کتابی ۱۲۰۰ صفحه‌ای با عنوان «اصول روان شناسی» بود که به سرعت به یک اثر ماندگار در این زمینه تبدیل شد. علاوه بر این، جیمز در طول ۳۵ سال فعالیت آموزشی، در کارکرد گرایی، عملگرایی و تربیت دانشجویان روان شناسی بسیار مشارکت داشته است.
۷ـ ایوان پاولوف (Iwan Petrowitsch Pawlow):
ایوان پاولوف یک فیزیولوژیست روسی بود که تحقیقات وی در زمینه بازتاب‌های شرطی و شرطی‌سازی کلاسیک نقش بزرگی در بروز رفتارگرایی در روان شناسی داشت. روش‌های تجربی پاولوف در تغییر روش روان شناسی از درون نگری و سنجش ذهنی به معیارهای عینی رفتاری، تاثیر عمده‌ای داشته است.
۸ـ کارل راجرز (Carl Rogers):
کارل راجرز بر توانمندی‌های بشری تاکید دارد که تاثیر به سزایی هم در روان شناسی و هم در آموزش داشته‌اند. وی از بزرگترین متفکران انسان‌گرا و چهره‌های ماندگار درمان با درمان مراجع محور به شمار می‌آید.
دختر او، ناتالی راجرز، وی را «الگویی برای دلسوزی و آرمان‌های دموکراتیک در زندگی و کار خود به عنوان یک مربی، نویسنده و درمانگر» توصیف کرد.
۹ـ اریک اریکسون (Erik Erickson)
نظریه مرحله‌ای اریک اریکسون در زمینه رشد روانی اجتماعی به ایجاد علاقه و تحقیق در زمینه رشد انسانی در طول دوره زندگی کمک شایانی کرده است. اریک اریکسون از جمله روان شناس خود (Ego Psychologist) هم دوره با «آنا فروید» است با بررسی تعاملی و رشد در طول زندگی، از جمله وقایع دوران کودکی، بزرگسالی و سالمندی، نظریه روان کاوی را مطرح کرد.
۱۰ـ لو ویگوتسکی (Lew Semjonowitsch Wygotski):
لوی ویگوتسکی هم عصر با برخی روانشناسان شناخته شده از جمله؛ پیاژه، فروید، اسکینر و پاولوف بود. کارهای وی هرگز در طول عمرش به اندازه آنها مطرح نشد. این امر عمدتاً با این دلیل است که بسیاری از نوشته‌های وی تا همین اواخر برای جهان غرب نیز غیر قابل دسترس بود. با آغاز دهه ۱۹۶۰ و در طول دهه ۱۹۹۰ بسیاری از نوشته‌های وی از روسی ترجمه شد، اما بیشترین تاثیر آثار وی در دهه‌های اخیر به ویژه در زمینه‌های روان شناسی آموزشی و رشد کودک بوده است.
اگرچه مرگ زود هنگام وی در ۳۸ سالگی با پایان گرفتن کار او مصادف شد، اما او به یکی از روان شناسان قرن بیستم تبدیل شد.
ویراستار: هستی معصومی
